نقش‌مایه‌های طلسم تعویذ و حرز (مطالعۀ موردی: دست‌بافته‌های عشایر لر بختیاری)

نویسندگان

  • آزاده یعقوب‌زاده پژوهشگر دکتری، دانشکدۀ فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران.
  • محمد خزائی دکتری ارتباط تصویری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
چکیده مقاله:

این نوشتار تلاش دارد با نگاهی بر دست‌بافته‌‌های بختیاری، به شناسایی نقوش نمادین مرتبط با حرز و تعویذ در دست‌بافته‌‌های این قوم بپردازد. از این‌رو مسئلۀ قابل تأمل این است که چگونه نقوش مرتبط با حرز و تعویذ، روی این آثار کاربردی زندگی نقش بسته است و دلیل کاربرد این نقوش پر رمزوراز در این آثار چیست؟ به نظر می‌رسد پاسخ این سؤال را بایستی در حوزۀ فرهنگ لر بختیاری و نمادهای ایشان_که هریک با کارکرد مادی و معنوی ملهم از آداب ‌و‌ رسوم، سنت‌ها، عادات، برداشت‌ها و بینش‌ها و نهایتاً فرهنگ غنی و پربار آنان است_ جستجو کرد.مقالۀ حاضر به روش تحلیل محتوا انجام گرفته و اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی به دست آمده است. نتایج نشان می‌دهد اعتقاد به نیروهای ماورایی حرز و تعویذ در قالب نقوش پر رمزوراز علاوه بر جنبۀ تزئینی و کاربردی، رسانه‌ای برای انتقال پیام و ارزش‌های ثبت‌شدۀ تاریخی آنها است. به علت اهمیت دست‌بافته‌ها در میان اقوام ایرانی، این نقوش جهت انعکاس آمال، آرزوها و خواسته‌هایش بستر مناسبی است و به جهت ارزش و بار اعتقادی‌شان به ‌عنوان نقوش تزئینی وارد هنرهای دستی عشایر لر بختیاری شده‌اند.  

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

سحر و جادو، طلسم و تعویذ و دنیای زنان در عصر قاجار

در ایران روزگار قاجار گرایش به خرافات و بهره‌گیری از طلسمات و تعویذ‌‌ها گسترده و عمومی بود. با این حال بیش‌تر، و یا اساساً، عملی زنانه تعریف می‌شد. این نگرش ریشه‌ها و پایه‌ها و در ادامه آثار و پیامدهایی داشت و مقالة حاضر در‌صدد است پایه‌ها و پیامدها را بررسی و دربارۀ چرایی و چگونگی به‌وجود‌آمدن این تعاریف پرسش کند. می‌توان ادعا کرد اساس مرتبط‌‌کردن زنان با پدیدۀ خرافاتْ چیرگی فکر و فرهنگی مردسالا...

متن کامل

بررسی سندی و متنی روایات حرز و تعویذ

حرز وتعویذ عبارت است از برخی آیات قرآن، ادعیه ماثوره، اسماءالحسنی، اسامی فرشتگان یا اولیاء الله، اوراد، رموز و علائم مفهوم یا نامفهوم که اغلب، آنها را به منظور در امان ماندن از آسیب ها می خواندند یا به صورت مکتوب با خود حمل می کردند. از آن جایی که این موضوع شبهات و پرسش هایی را فرا روی جامعه قرار داده است. در این نوشتار در صددیم با بررسی سندی و متنی روایات حرز و تعوید اعتبار آن ها را بسنجیم. در...

15 صفحه اول

تعویذ در فرهنگ عامه (مطالعۀ موردی: فرهنگ عامۀ مردم کرمان)

در هر جامعه، مردم با تعیین عناصری که قدرت فرامادی دارند، در حفظ خود، اطرافیان و اموالشان تلاش می­کنند. یکی از مهم­ترین این چاره­اندیشی­ها، استفاده از تعویذ است. ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی اﺳﺮارآﻣﻴﺰ عناصر تعویذی ﺑﺮای اﻧﺴﺎن، آن­ها را در ﻣﺮﻛﺰ ﻫﺎﻟﻪ­ای اﺳﻄﻮره­ای و ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ، ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ این عناصر، ﮔـﺎه در ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻮ و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻴﺌ­­ﻲ ﺷﮕﻮن­ﻣﻨﺪ و ﺗﻮﺗﻢ­ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻮر ﺷـﺪه­اند. در ﻣﻴﺎن ﻣﻠﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن، ﻧﺸﺎﻧﻪ­ﻫﺎﻳﻲ ...

متن کامل

مطالعۀ هذیان طلسم در آثار آنتونن آرتو

آنتونن آرتو نویسنده‌ای روانپریش است و به گفتة لکان این بیماری در عدم پذیرش «دیگری» خلاصه می‌شود. دیگری تهدیدی است بیرونی که با نفوذ به ذهن و جان آرتو قصد تحریف و تخریب افکارش را دارد. زبان یکی از نمودهای «دیگری» است که میکوشد آزادی محض وجود او را در حصر ساختارهای از پیش تعیین شده درآورد. جامعه میخواهد فردیت او را از بین برد تا در قالب هنجارها و رسوم منحط جای گیرد. روانشناسان گفته‌ها و نوشته های...

متن کامل

مطالعة مردم‌شناسی وریس‌بافی عشایر بختیاری

در جامعة امروزی پیشرفت فناوری و تغییر  سبک زندگی باعث شده برخی از اشیا کاربرد گذشته خود را نداشته باشند، اما همواره به‌عنوان محصولات فرهنگی دارای ارزش باشند. یکی از این محصولات فرهنگی وریس بختیاری است که با توجه به تحولات سبک زندگی عشایر بختیاری دیگر کاربری ندارد، اما از حیث زیبایی و ارتباط با ابعاد فرهنگی اجتماعی جامعة عشایر دارای اهمیت است. در نتیجه مطالعة آن در راستای گشودن لایه‌های پنهان فر...

متن کامل

سحر و جادو، طلسم و تعویذ و دنیای زنان در عصر قاجار

در ایران روزگار قاجار گرایش به خرافات و بهره گیری از طلسمات و تعویذ ها گسترده و عمومی بود. با این حال بیش تر، و یا اساساً، عملی زنانه تعریف می شد. این نگرش ریشه ها و پایه ها و در ادامه آثار و پیامدهایی داشت و مقالة حاضر در صدد است پایه ها و پیامدها را بررسی و دربارۀ چرایی و چگونگی به وجود آمدن این تعاریف پرسش کند. می توان ادعا کرد اساس مرتبط کردن زنان با پدیدۀ خرافاتْ چیرگی فکر و فرهنگی مردسالار ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 7  شماره 25

صفحات  43- 54

تاریخ انتشار 2019-09-23

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023